Ο μικρός μου γιός κοντεύει να περάσει το κατώφλι των 6 χρόνων του και οι συζητήσεις μας έχουν  εδώ και αρκετό καιρό- εξαιρετικό ενδιαφέρον,  για μένα. Eλπίζω και για εκείνον.
Πολλά και φανταστικά συμβαίνουν σε αυτή την ηλικία σε σχέση με το σώμα (αναπτυξιακοί δείκτες) και τη νόηση με τον άκρατο πολλαπλασιασμό των εγκεφαλικών συνάψεων. Αρκετά κρίσιμη για ένα τέτοιο ανθρωπάκι είναι η δύναμη της θετικής έκφρασης μετά το “σκανάρισμα”  εικόνων και  καταστάσεων, η ανάγνωση και η έκφραση της θετικής πλευράς όσων βλέπει ή ακούει.
Μια αγαπημένη άσκηση θετικής προσέγγισης, που φροντίζω να τροφοδοτώ  στην εκπαίδευση πρώτης βαθμίδας, είναι η παρακάτω: Σε μια σχολική τάξη οι μαθητές μας χωρίζονται σε ομάδες των 4-5 ατόμων και καλούνται να περιγράψουν επιγραμματικά (με χαρτί και μολύβι) μόνο με θετικά λόγια (ανθρώπινα χαρακτηριστικά ή συμπεριφορές)  ένα συμμαθητή ή μια συμμαθήτρια  που βρίσκεται εκείνη την ώρα σε διαφορετικό γκρουπ. Η διαδικασία συνεχίζεται, έτσι ώστε στο τέλος της διδακτικής ώρας όλα τα γκρουπ να έχουν καλύψει με θετικές περιγραφές  όλους τους μαθητές της τάξης. Στη συνέχεια, οι πάντες παρακολουθούν –με ανυπομονησία έχω παρατηρήσει-την ανάγνωση αυτών των περιγραφών. Δεν είναι λίγες οι φορές που φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο ή αδύνατο σε μερικούς/ες να βρουν θετικό σχόλιο για κάποιους άλλους και στην αγωνία τους να συμπληρώσουν κάτι, αγνοούν την θετική οδηγία και γεμίζουν με “μαύρα” (υποτιμητικά) σχόλια τη λίστα τους.  Αν αυτό συμβαίνει, βρίσκουμε μια εξαιρετική ευκαιρία να ξεκινήσουμε άμεσα την εκπαίδευση των μαθητών μας στη δύναμη του καλού λόγου
Η αλήθεια είναι ότι σε αυτή την ηλικία αλλά και σε πολύ μεγαλύτερες είναι αρκετά “κόντρα” να αναγνωρίσουμε θετικά στοιχεία σε εκείνους που δεν θαυμάζουμε.  Σε εκείνους που θεωρούμε αντιπάλους. Σε εκείνους που δεν είναι φίλοι μας ή σε εκείνους που μας “χωρίζουν” κάποιες αρνητικές εμπειρίες. Τι καλό μπορούμε να βρούμε σε εκείνον που όλη η τάξη έχει βάλει την ταμπέλα «άχρηστος»; Τι καλό να ειπωθεί για εκείνον που κάνει “μπούλινγκ” από την πρώτη έως την τελευταία ώρα στους υπόλοιπους μαθητές;  Κάπως πρέπει όμως να πειστούν ότι κάνουν λάθος. Χρειάζεται διαρκής και εύστοχη εκπαίδευση κι αυτό, όπως όλα άλλωστε.
Τα παιδιά πρέπει γρήγορα να κατανοήσουν ότι κάθε άνθρωπος είναι σημαντικός, άρα και θεμελιώδης για το σύνολο, αρκεί να αναγνωρίσουμε τη δύναμη, τις χάρες ή τις δεξιότητες που έχει ή κρύβει.  Και πώς αλλιώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε τη δύναμη του καθενός, παρά μόνον αν μάθουμε να αφιερώνουμε τη ματιά μας σε ότι παρατηρούμε και κυρίως να προκρίνουμε τα θετικά έναντι των αρνητικών, παρατηρώντας βαθιά πρόσωπα και καταστάσεις
Επίσης, αυτές τις ημέρες ο μικρός μου ήρωας έμαθε -με έκπληξή του, ομολογώ-  ότι η πλέον ανεπίτρεπτη λέξη που υπάρχει στο  ελληνικό λεξιλόγιο είναι το «άχρηστος». Για δυο λόγους. Ο  πρώτος είναι ότι το άκουσμά της είναι αιτία κατάρρευσης εκείνου που αφορά και ο δεύτερος ότι πολλοί «άχρηστοι» κατά καιρούς μας έχουν σώσει από πολλά δεινά. Ίσως χρειαστεί και μια σταυροφορία των εκπαιδευτικών για την πλήρη εξάλειψη της λέξης από το σχολικό περιβάλλον. Εκεί που συχνά πυκνά κυριαρχεί μια τάση παιδιών να μηδενίζουν συμμαθητές τους. Ό,τι ισχύει και στη κοινωνία των μεγάλων, δηλαδή.
Τέλος, μια οικογενειακή άσκηση καλής επικοινωνίας για το σπίτι θα μπορούσε ήταν η καθημερινή καταγραφή 1-2 θετικών στιγμών που συνέβησαν μέσα στην ημέρα. Ο τρόπος που λειτουργεί είναι ως εξής: Κάθε μέρα, συνήθως στο τέλος της, καθένας μας καταγράφει ή αφηγείται αυτές τις καλές στιγμές.  Για την επιτυχία της άσκησης ας θυμηθούμε να μην καταγράφουμε απλά τις καλές στιγμές αλλά να διηγούμαστε το «γιατί» αυτές οι στιγμές καταχωρούνται στη μνήμη μας ως θετικές. Πρόκειται στην ουσία για μια άσκηση θετικής αυτογνωσίας.
Ας κάνουμε και μια προσπάθεια όμως να καταγράψουμε και μια αρνητική στιγμή και ας τη συζητήσουμε. Μήπως τελικά ακόμα και αυτή η αρνητική στιγμή -που για κάποιους σεβαστούς λόγους χαρακτηρίστηκε έτσι- δεν είναι τόσο αρνητική αλλά μια ευκαιρία που πρέπει να της δώσουμε την αξία που της αναλογεί;
Αν υπήρχε ένα animation με την απόδοση της καθημερινής μάχης θετικών και αρνητικών να είχε τελικό νικητή ένα λαμπρό χαμόγελο αισιοδοξίας.
Στο χέρι μας είναι όλα, εμείς οι ίδιοι τα καθορίζουμε όλα
;